قلعه دختر
از جمله شباهتهای موجود بین شهر بیشاپور با بسیاری از شهرهای همزمان خودش در دوره ساسانی ایجاد قلعهای نظامی بر ارتفاعات مشرف به شهر است. استحکاماتی نیز که در کنار شهر بیشاپور و همزمان با آن ایجاد شده، امروزه با نام " قلعه دختر" شناخته میشود.
قلعه دختر بر ارتفاعات نسبتاً هموار کوه قرار گرفته در حاشیه شمال خاوری بیشاپور بنا شده است. این قلعه از بخش شمالی چشمانداز خوبی رو به تنگ چوگان دارد. مصالح استفاده شده در ساخت دژ قلعه دختر، قلوه سنگ و ساروج و گچ است. از آنجایی که این بنا در اثر گذر زمان به شدت آسیب دیده، قلوه سنگهای استفاده شده در ساخت آن در منطقه وسیعی پراکنده شده است و نتیجهگیری در مورد نقشه این ساختمان را دشوار کرده است. اما بر اساس بقایای قلعه میتوان حدس زد که قلعه شامل یک دژ مرکزی بوده که چندین اتاق آن را احاطه کرده است و از طریق راهروهایی به هم پیوند داشتهاند. به علاوه کل قلعه نه تنها به وسیله برجهای بلند یکپارچه در اطراف دژ مرکزی بلکه به وسیله سه ردیف دیوارهای حفاظتی در دامنههای کوه مستحکم شده بود. دیوارهای مذکور که به فواصل مشخص دارای برج های مدور بودهاند، سه سکوی با سطوح متفاوت را که مطابق با وضعیت صخرههای کوه ساخته شدهاند، در برمیگیرند. تقسیمات متقارن در معماری سکوهای سهگانه، آنها را به صورت مضاعفی باریکتر میکرده و در نتیجه مانع از حملات بالقوه مهاجمینی میشده که قصد گرفتن استحکامات نظامی را داشتهاند. بیشک این قلعه تنها یک دروازه داشته که آن هم رو به شهر باز میشده، اما بخش مرکزی آن ناشناخته مانده است. به طور کلی، قلعه وسایل رفاهی ویژهای برای پادشاه و سربازانش داشته است. بر اساس آخرین مطالعات و پیرو رسم ساخت کاخهای سلطنتی در خارج از محدودهی شهر در دوره ساسانی که با ساخت کاخ اردشیر در خارج از شهر اردشیر(اردشیر خوره)، در شمال دشت فیروزآباد آغاز میشود، در اینجا( بیشاپور) نیزکاخ سلطنتی و اقامتگاه شاپور در خارج از محدوده شهر و در همین مکان (قلعه دختر) قرار داشته است.