← حجه الاسلام حاج ملا عباس علی روحانی
← شیخ عبد اللطیف بحرانی(بهجت العلما)
← آقا سید مهدی طبیب(مجد الاطباء)
← حاج سید محمد رضا تاجر کازرونی
← میرزا حسن عکاس باشی( نخستین عکاس جنوب ایران)
← آیت الله حاج شیخ عبدالرحیم فقاهت
← آیت اله حاج شیخ عبدالکریم مختاریان
← آیه الله حاج شیخ ابو تراب بحرانی
← حجه الاسلام و المسلمین حاج شیخ عباس توانی بلیانی
← حجه الاسلام علی دوانی (فرزند اسماعیل)
← حجت الاسلام والمسلمین بزرگ بنیادی
با وجودی که صفحات تاریخ و تذکره ه به نام نامی اغلب این مشاهیر مزین گردیده و نام برخی نیز در صفحات تاریخ گم مانده و هیچ گونه اثری از آنها در جایی ثبت نگردیده است.
از جمله این مشاهیر که نام آنها زینت بخش تاریخ پر آوازه این شهرستن از دیر باز تا کنون به شمار می رود می توان به سلمان فارسی از صحابه پیغمبر ، شیخ ابوالسحاق کازرونی سر سلسله مرشدیه ، شیخ امین الدین بلیانی ، قطب الدین کازرونی ( شیرازی ) ، علامه جلال الدین دوانی و صدها عالم دانشمند دیگر اشاره نمود.
شاپور اول ساسانی
ساسان جد شاپور ریاست معبد آناهید شهر استخر را به عهده داشت. وی با دختری از خانواده ی بازرنگی ازدواج کرد. پسر وی بابک از موقعیت خود استفاده و اردشیر پسر خود را به مقام ارگبدی دارابگرد انتساب کرد. اردشیر چند تن از امرای فارس را مغلوب و قلمرو خود را توسعه بخشید بابک هم بر گوچهر شاه بازرنگی شورید و به جای وی نشست پس از مرگ بابک اردشیر در سه جنگ متوالی اردوان پنجم اشکانی را شکست داد و به تصرف کلیه مناطق ایران پرداخت. در اواخر عمر از سلطنت کناره گرفت و پسرش شاپور جانشین وی شد.
شاپور در روز یک شنبه 20 مارس 242 میلادی برابر با برج حمل (فروردین) تاج گذاری کرد. او از همان اوایل اقدامات خارجی خود را شروع کرد ابتدا به کوشان سپس به گرگان، دیلم و طبرستان لشکر کشید و آنها را مطیع گرداند و سپس متوجه غرب گردید. در نزدیکی بابل پس از چندین شکست گردیانوس سوم را شکست داد، وی را بکشت جانشین گردیانوس ، فلیپ عرب معاهده ای عجولانه با شاپور امضا کرد و خراجی هنگفت و ارمنستان و بین النهرین را به ایران واگذاشت (244 میلادی). در حدود 15 سال بعد در نزدیکی الرها والریانوس را شکست داد و وی را به همراه 70 هزار رومی به اسیری گرفت (260 میلادی) و اسرا را به جندی شاپور فرستاد که احتمالا سد و پل شوشتر کار اسرای رومی است. شرح شکست والرین امپراطور روم و کشته شدن گردیانوس از شاپور اول بر روی 5 نقش برجسته در فارس حجاری شده است. در زمان شاپور کتابهای زیادی از زبانهای لاتین، یونانی،هندی به پهلوی ترجمه شد که بعضی از تالیفاتی که وارد اوستا شده از جمله این کتب است. وی به مانی توجه زیادی کرد که در این توجه مقاصد سیاسی دور و درازی را دنبال می کرد که جانشینان شاپور آن را دنبال نکردند زیرا در زمان بهرام اول (276_ 273 میلادی) مانی محاکمه و اعلام شد. همسر شاپور آذر آناهید با عنوان« بان بشان بان بشن» (ملکه ملکه ها) می باشد که نام وی یاد آور معبد آناهیتا شهر استخر است که اجداد وی در آن ریاست داشتند.
از ابداعات معماری زمان شاپور تغییر نقشه در ساخت شهرها از مدور به صورت مستطیل است ، که نمونه بارز آن شهر بیشاپور است که بر اساس طرح هیپودام ساخته شده است و استفاده از اندود گچ در ساختمان بناها می باشد همانند کاخ شاپور در بیشاپور. از وی چندین کتیبه در بیشاپور، نقش رستم، فیروزآباد و..... به جا مانده است.
از جمله شهرهایی که به وسیله او ساخته شده یا به وی منسوب است؛ بیشاپور، نیوشاپور(نیشاپور)، اندیوشاپور، شادشاپور، شاپورخواست، به اندیوشاپور(بهتر از انطاکیه)، پیروز شاپور، جندی شاپورو.... می باشد.
وفات وی طبق تحقیقات آقای تقی زاده 273 میلادی بوده است و مدت پادشاهی وی حدود 32 سال و چهار ماه بوده است.
سلمان فارسی
محل تولد: کازرون
مدفن: شهر مدائن عراق
زندگینامه:
زادگاه و کودکی: سلمان فارسی که نام اصلی آن (( روزبه )) است در کازرون دیده بهجهان گشود. او کودکی خود را در ناحیه جی در اصفهان گذرانید و در آنجا بزرگ شد. او از فرزندان اشراف پارسی دهقانان یا اسواران بوده، پدرش فروخ بن مهیار یکی از روحانیون زرتشتی( ((بدخشان کاهن)) ) بود و کار همیشگی اش هیزم نهادن بر شعله آتش بود. وی در کودکی بر اثر از دست دادن مادر خود تحت سرپرستی عمه اش درآمد.
جوانی: روزبه بعد از شک و تردید در حقانیت دین زرتشت و اینکه فهمید قرار است او را شش ماه با اعمال شاقه زندانی کنند و پس از آن اگر به آیین نیاکانش ایمان نیاورد اعدامش کنند، با همکاری عمه اش گریخت. مدتی به مسیحیت روی آورد و چون از کشیشان شنیده بود که ظهور پیامبر جدید نزدیک است خانه را ترک گفت. در بیابان کاروانی دید که بسوی شام می رفت پس به مسافران پیوست و رهسپار سرزمینهای ناشناخته شد. مدتی در شام و موصل اقامت کرد تا آن که در سرزمین های عربی به اسارت قبیله بنی کلب در آمد و مردی یهودی از بنی قریظه او را به بردگی خرید و به یثرب برد.
ایمان به اسلام: هنگامی که حضرت محمد (ص) به مدینه هجرت کرد با دعوت پیامبر با دین اسلام آشنا شد و مسلمان شد و پیامبر با مولای او قراردادی بست که سلمان کار کند و از درآمدهای خود، خود را آزاد کند. پیامبر و مسلمانان مدینه به او کمک کردند که بهای خود را ( به مبلغ چهل نهال خرما و چهل وقیه که هر وقیه معادل چهل درهم ) به یهودی بپردازد و آزاد شود.
جنگ خندق: در جنگ خندق، که در سال 5 هجری رخ داد و به پیشنهاد سلمان، پیرامون شهر خندق کندند. هر گروهی می خواست سلمان با آنها باشد، مهاجران می گفتند: سلمان از ما است و انصار می گفتند: او از ماست. حضرت محمد (ص)گفت( سیرت رسول ا... ،رفیع الدین همدانی 739-740): (( سَلمانُ مِنّا اَهلَ البَیتِ)) سلمان از اهل بیت ما است. در سال 1 هجری، زمانی که پیامبر اسلام میان هر دو نفر از مسلمانان مهاجر و انصار پیمان برادری برقرار کرد، میان سلمان و ابوذر نیز عقد اخوت بست و در این ماجرا به سلمان گفت: (( یا سلمان انت من اهل البیت و قد اتاک الله العلم الاول و الاخر و الکتاب الاول و الکتاب الاخر: ای سلمان، تو از اهل بیت ما هستی و خدای سبحان به تو دانش نخستین و واپسین را عنایت کرده است و کتاب اول( نخستین کتابی که بر پیامبران الهی نازل شده بود) و کتاب آخر (قرآن مجید) را به تو آموخته است.
حکومت مدائن: پس از رحلت حضرت محمد(ص)، سلمان از معدود کسان معتقد به امامت علی بن ابیطالب(ع) بود. او نزد حضرت علی(ع) منزلتی بسیار والا داشت. در خلافت عمر بن خطاب به حکومت مدائن منصوب شد. سلمان حتی حقوق اندک سالانه خود را هم به نیازمندان می داد و بسیار اندک برای خود بر می داشت.
وفات: سلمان سرانجام، در اواخر خلافت عثمان در سال35 هجری در گذشت و بنا به مآخد شیعی حضرت علی (ع) پیکرش را غسل داد، کفن کرد و بر آن نماز گزارد.
آرامگاه: آرامگاه وی در کنار طاق کسری در شهر مدائن عراق، در 5 فرسخی بغداد قرار دارد.( سلمان پاک مانسییون 67-68) در زمان حکومت صدام حسین بسیاری از نامهای تاریخی از جمله سلمان فارسی را به ((حی سلمان پاک)) تغییر دادند. آرامگاه او طی اقدام تروریستی حمله به قبر امامان شیعه در سامرای عراق مورد اصابت خمپاره قرار گرفت.
شیخ ابواسحاق کازرونی
سال تولد:۹۶۳ ميلادی برابر ۳۵۲ هجري قمری در کازرون
سال وفات:ميلادی برابر ۴۲۶ هجري قمری، مدفن:کازرون
زندگینامه :
در سال سیصد و پنجاه و دو هجری در خانواده ای از قبیله سلمان فرزندی مسلمان به نام ابواسحاق قدم به عرصه وجود نهاد که بعدها از اکابر عرفای نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول فرن پنجم و مورد توجه عرفا و مورخین و تذکره نویسان ایران و حتی مستشرقین معاصر گردید. شیخ ابواسحاق از خویشاوندان سلمان فارسی بود. پدرش شهریار مردی پیشه ور بود، مادرش بانویه نام داشت.ابواسحاق تهی دست بود و روزها به پیشه وری و صبح ها قبل از شروع به کار به تحقیق علوم دینی و قرآن می پرداخت.
در پانزده سالگی به ملک عرفا قدم نهاد و در سال سیصد و هشتاد و هشت به زیارت مکه رفت. وی در کازرون و حوالی آن اماکن و خانقاه های متعددی ساخت و در آن اماکن از فقرا پذیرایی و با زرتشتیان مباحثه و مناظره می کرد. در آن زمان به جز تعداد معدودی بقیه پیرو آیین زرتشت و دارای آتشکده های باشکوهی بودند. گفته شده که بیش از بیست و چهار هزار نفر از زرتشتیان و یهودیان توسط او مسلمان شدند و به همین جهت به شیخ مرشد معروف شد.
در سال سیصدو هفتاد و یک، مسجد بزرگی ساخت که با پایان آن شهر کازرون وضعیتی دیگر به خود گرفت.
هموراه و در همه جا با طوایف زرتشتیان، مبارزه می کرد. به یکی از افرادش برای سپاهی ماموریت داد و در اثر جنگ های پی در پی به شیخ غازی معروف شد. گویند گاه می شد که ده هزار مسلمان از اطراف و اکتاف شهر در مجلس شیخ حاضر شده و با کمک او به جنگ با زرتشتیان می‌پرداختند.
در هر کدام از دهات کازرون کاروانسرایی بود که به وسیله یاران او اداره می شد.او با شیخ ابوسعید ابوالخیر و عطار نیشابوری نیز مکاتباتی داشت. گفته می‌شود که وی در پاکستان و هندوستان و ترکیه طرفدارانی داشته است. فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه سیرت نامه اوست که در قرن ابتدای ششم قمری به زبان عربی توسط ابوبکر محمد نوشته شده و در قرن هشتم توسط محمود بن عثمان ترجمه شده است.
مریدان
از معروف ترین مریدان وی در قرون بعد می توان به امین‌الدین بلیانی (شاعر و عارف قرن هفتم و هشتم) و خواجوی کرمانی (شاعر قرن هفتم و هشتم) اشاره کرد.
آرامگاه
نوشتار اصلی: آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی
آرامگاه وی در باغ کوچکی در شرق شهر کازرون قرار گرفته است. گویند تا دویست سال پس از وفات وی شمعی مدام بر در سرای شیخ می سوخته است که بعد ها به دلایلی توسط خواجه نصیر طوسی خاموش گردید.هم اکنون آرامگاه وی محل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کازرون است.
علامه قطب الدین کازرونی
سال تولد: 634 هجری محل تولد:کازرون
سال وفات : 17 رمضان 710 هجری ، مدفن: تبریز قبرستان چرنداب
زندگینامه:
ابوالثنا قطب الدین محمود ، فرزند ضیاءالدین مسعود فرزند مولانا مصلح کازرونی در ماه صفر سال 634 در کازرون بنا به نوشته نویسنده آثار العجم متولد گردید. نخست نزد پدرش که طبیبی حاذق بود علم طب را فرا گرفت و در بیمارستان مظفری شیراز به طبابت و مداوای بیماران مشغول شد. کلیات قانون را در خدمت عمش سلطان الحکما کمال الدین کازرونی و شرف الدین زکی بوشکانی را خواند. آوازه شیخ خواجه نصیرالدین طوسی وی را به مراغه کشاند و در سال 671 هجری در زمره شاگردان خواجه درآمد و مدارج ترقی را پیمود و در ردیف ممتازترین شاگردان خواجه نصیر در آمد. پس از مدتی به خراسان رفت و ملازمت کاتبی قزوینی را در مدرسه ای که شمس الدین محمد جوینی بنا کرده بود را کرد و پس از آن به قزوین عزیمت نموده و نزد شیخ علا الدین طاووسی دو الی سه سال درس فقه خواند. علامه قطب الدین از سفرهای متعدد و کسب مدارج علمی از شام به تبریز رفت و تا آخر عمر در آنجا گذرانید. تالیفات علامه قطب الدین را 24 کتاب دانسته اند که غالب آنها امروزه در دست است، چهار تای آن فارسی و بقیه به عربی و تنها دو جلد آن به چاب رسیده است. فهرست آثار وی بنا بر تحقیقات اساتید محقق دهخدا، مجتبی مینوی، دکتر میر علی اصغر حلبی و سایر ماخذ چنین است. شرح حکمته الاشراق_ اختیارات مظفری_ نهایه الادراک_ تحفه الشاهیه_ تحفه السعدیه_ دره التاج_ ترجمه اصول اقلیدس_ زیج سلطانی _ مفتاح مفتاح_ رساله در بیان ماهیت_ شرح مختصر الاصول ابن حاجب_ اثبات جوهر المفارق و .......... .
پدرش مسعود بن مصلح کازرونی، از پزشکان معروف و سرپرست بیمارستان مظفری شیراز در آن روزگار بود. وی دانش پزشکی را نزد پدر آموخت؛ اما علاوه بر آن، نزد اساتید دیگر از جمله خواجه نصیرالدین طوسی (دانشمند پر آوازه ایران در قرن هفتم) فلسفه و نجوم را فرا گرفت و برجسته ترین شاگرد خواجه شد. تحقیقات او در زمینه نجوم به ویژه نور شناسی، تا آنجا بود که درباره چگونگی تشکیل رنگین کمان و خسوف(ماه گرفتگی) و کسوف(خورشید گرفتگی)، صاحب نظریه شد. به طوری که وی را کاشف اصلی رنگین کمان می دانند. در علوم فلسفه، کتاب دانشنامه فلسفی او پس از کتاب شفا بوعلی سینا، مهم ترین کتاب جامعی است که در فلسفه نوشته شد.
علامه قطب الدین در زمینه موسیقی نیز صاحب نظر است. او از نخستین کسانی است که به نت کردن موسیقی اقدام کرد؛ اگر چه تنها یک نت از او به یادگار مانده، اما به قدری دقیق به این کار پرداخته که بسیاری اعتقاد دارند در نت نویسی او ختم کلام است. و بالاخره بنا به تحقیقات علامه علی اکبر دهخدا و استاد مجتبی مینوی، تالیفات او بالغ بر 24 جلد کتاب است که خوشبختانه امروز اکثر آن ها موجود است. سالها کتاب های این دانشمند بزرگ مورد توجه محافل دانشگاهی در اروپا بود و محققان زیادی درباره نظریاتش به مطالعه و پژوهش پرداختند.
بیشتر عمر علامه قطب الدین به دلیل همکاری با استادش در ساخت رصدخانه مراغه و کار در آنجا، در همان شهر گذشت. ولی در سال های پایانی عمر به تبریز رفت و همانجا در سال 710 ه.ق در گذشت. مقبره او در محله ی چرندآب تبریز است.
شیخ امین الدین بلیانی
سال تولد: 668 قمری محل تولد:کازرون
سال وفات :11ذیقعده 745 ق مدفن:خانقاه علیای کازرون
زندگینامه:
محمد بن زین الدین علی ،عالم و عارف قرن 7و8 و از مشاهیر خاندان بلیانی است. مادرش،دختر زاهد عزالله کازرونی از معاریف کازرون و مرید امام الدین مسعود بود .امین الدین از کودکی زیر نظرپدرش ،زین الدین علی و عمویش اوحد الدین عبدالله ،به اهل خانقاه پیوست.از 8سالگی درس قرآن را شروع و در حدود10سالگی ،ابتدا نزد پدر و سپس نزد عثمان کهفی فقه را آموخت و نزد رشیدالدین احمد کازرونی استماع حدیث کرد .امین الدین پس از وفات پدرش جانشین او شد .عرفان امین الدین شبیه به زهد عرفای قرون اول اسلامی بود . مبانی عرفان او را میتوان زهد ،مخالفت با نفس در خوردن و پوشیدن و خوابیدن،کثرت نماز،ذکر و خلوت نشینی دانست.او به مسایل اجتماعی توجه ویژه ای داشت.امین الدین بناهایی برای رفاه حال،تحصیل و بهداشت مردم ساخت،از جمله مدرسه دار الحدیث شمسیه،قنات قرچه،چشمه بید مشک(بمشق).او گاه این اعمال خیر را جهت احترام به شیخ مرشد ابو اسحاق کازرونی (متوفی426ق) و به نام وی انجام داده است ،از جمله سقایه مرشدی(خزانه آب)،دارالشفای مرشدی، دار العابدین مرشدی و گسترش مسجد جامع مرشدی. از مشاهیر و مریدان و ارادتمندان بلیانی افراد زیر را می توان نام برد : محمود عثمان( مولف مفتاح الهدایه) خواجوی کرمانی در مثنوی گل و نوروز و روضه الانوار _ ابو العباس احمد بن ابی الخیر بن عز الدین مودود ذهبی، مشهور به زر کوب شیرازی_ شیخ شمس الدین محمد صادق جنید شیرازی ، سید نصرت الدین علی بن جعفر حسنی، شرف الدین محمود شاه اینجو حاکم فارس و خواجه حافظ نیز در اشعارش از وی تعریف و تمجید نموده اند . آثار وی شامل: دیوان اشعار ( قصیده، غزل،مثنوی و چند ترجیع و تربیع) _ بدایه الذاکرین در آداب ذکر _ تربیت نامه در آداب و شرایط خلوت نشینی _ جامع الدعوات لاهل الخلوت کتابی است مشتمل بر مجموعه ای ادعیه _ و نیز مجموعه ای از مسموعات _ لطایف تفسیر _ احادیث نبوی ، آثار مشایخ و اشعار وی........... می باشد.
علامه جلال الدین دوانی
سال تولد: 830 ه ق محل تولد:روستای دوان کازرون
سال وفات:908ه ق مدفن:مقبره شیخ عالی روستای دوان
زندگینامه:
جلال الدین محمد بن سعد الدین بن محمد بن عبد الرحیم بن الصدیقی الدوانی معروف به علامه دوانی (محقق دوانی)،(فاضل دوانی)و(جلال الدین دوانی) بزرگترین فیلسوف قرن 9هجری قمری بوده است.وی پس از یادگیری علوم مختلف در نزد اساتید مختلف چون مولانا محی الدین گوشکناری،خواجه حسن شاه بقال ،همام الدین گلباری،شیخ صفی الدین ایجی شیرازی،قوام الدین کربالی و....چندی نگذشت که سر آمد علمای عصر و برجسته دانشمندان روزگار خویش گردید.علامه دوانی از کسانی است که در زمان حیات و ممات خویش جنجال علمی بر انگیخته است و در زمان شهرتش در شیراز،خراسان،آذزبایجان،کرمان،و حتی بغداد و روم و ترکستان پیچیده بود و کسانی از آنجا به دیدارش می رفته اند. ایشان در طول حیات خویش شاگردان زیادی را پرورش داد که بعد ها توانستند سکان علمی را به دست بگیرند و هدایت کنند . علامه دوانی به علت داشتن روحیه علمی بالا همواره مورد توجه بزرگان عصر خویش قرار می گرفت تا آنجا که او حتی وزارت یوسف بن جهان شاه از بزرگان قراقویونلو را به عهده داشت و چندی نیز مقام قضاوت را عهده دار بود. علامه دوانی در ابتدا سنی مذهب بوده و بعد مذهبش به شبعه تغییر میکند. مهمترین آثار علامه دوانی شامل :1-اثبات الواجب(چاپ استامبول) 2-اثبات الواجب جدید(خطی) 3-اخلاق جلالی یا لوامع الاشراق فی مکارم الاخلاق (به فارسی چاپ هندوستان و به انگلیسی چاپ لندن) 4- افعال العباد ویا خلق الافعال و یا خلق الاعمال ویا جبر و الاختیار(ضمن مجموعه ای به نام کلمات المحققین به سال 1315درتهران چاپ شد و مجموعه ای به نام الرسایل المختاره به سال 1364 در اصفهان به چاپ رسید ) 5-انموذج العلوم(خطی) 6-تحفه روحانی یا رساله ای در خواص حروف (به فارسی خطی) 7 –تقسیر سوره اخلاص 8-حاشیه بر تذهیب المنطق تفازانی(خطی)9-حاشیه بر الزوار(یا شرح الزورا)10 – حاشیه بر شرح اشارات(خطی) 11-حاشیه بر شرح تجرید علامه قوشچی (خطی)12-حاشیه جدید بر شرح تجرید قوشچی (خطی)13-حاشیه بر شرح تجرید قوشچی (این سه حاشیه را طبقا ت جلالیه مینامند)14 –حاشیه بر شرح اوایل شرح عضدی بر مختصر اصول ابن حاجب (خطی) 15 –رساله ای در اثبات تکلم حق جل و علا (خطی) 16 –رساله ای درتحقیق جبر و اختیار(خطی) 17 –رساله عرض نامه(فارسی-خطی) 18-الزوراء(چاپ قاهره) 19-شرح عقاید عضدی(چاپ هندوستان،پتررزبورگ و استامبول) 20-شرح رباعیات خود برای قیصر روم (خطی) 21-نور الهدایه
بروکلمان محقق آلمانی نام هفتاد اثر جلال الدین دوانی را ثبت کرده است، اما در متون فارسی نام 84 اثر وجود دارد :7 اثر در تفسیر ،23 اثر در حکمت ، فلسفه و کلام ، 8 اثر در فقه ، اصول و حدیث ، 8 اثر در منطق ،4 اثر در هیات و هندسه،7 اثر در ادبیات و بقیه در علوم متفرقه.
میرزامحمد صالح کازرونی
زندگینامه:
میرزا محمد صالح که نام خود را در نوشته هایش (میرزا محمد صالح خلف مرحوم حاجی باقر خان شیرازی الشهیر به کازرونی ) آورده ، نخستین ایرانی دانش آموخته روزنامه نگاری است که افزون بر یادگیری روزنامه نگاری ، با تقلید از فرنگیان ، پایه های ایرانیزه شدن روزنامه نگاری را در کشور بنیان نهاد .
میرزا صالح نوجوانی و جوانی خویش را در تبریز گذراند . نوشته های میرزا صالح به ویژه گزارش وی از سفر خود در سال 1227 ق بع اصفهان ، کاشان،قم و تهران نشانگر ذوق و دانش او در نویسندگی و گزارش نویسی دارد.
در تاریخ دوشنبه 25 سال 1253 ه ق مطابق با سال 1837 میلادی اولین روزنامه ایرانی به مدیریت میرزا صالح کازرونی در تهران به چاپ رسید. این روزنامه یا کاغذ اخبار که در اواسط قرن 13 هجری یعنی زمان سلطنت محمد شاه قاجار منتشر شد تا زمان صدارت میرزا تقی خان امیر کبیر ادامه یافت . میرزا محمد صالح کازرونی در دهم جمادی الثانی سال 1230 ه ق به فرمان عباس میرزا نایب السلطنه و وزیرش میرزا عیسی فراهانی به اتفاق چهار تن دیگر برای تحصیل به لندن فرستاده شدند. میرزا صالح پس از فرا گرفتن زبانهای انگلیسی،فرانسه،لاتین،تاریخ و طبیعیات و آموختن فن چاپ و حکاکی و تهیه حروف مقطعه و شیشه سازی و درست کردن مرکب چاپ به سال 1234 ق به ایران بازگشت و با فنونی که در لندن یاد گرفته بود خیلی زود موفق به راه اندازی چاپ خانه روزنامه شد . روزنامه وی در دو ورق بزرگ چاپ سنگی انتشار می یافته که یک روی آن سفید و روی دیگر بعد از ذکر عبارات {در دارالخلافه تهران انطباع یافته } وقایع شهر تهران و شهرستان ها و ترکیه و عرب چاپ می شده است.
حجه الاسلام حاج ملا عباس علی روحانی
سال تولد: 1236 محل تولد: کازرون
سال وفات : 1327ش مدفن:
زندگینامه:
ایشان فرزند علی بابا تحصیلات مقدماتی را در کازرون و سپس در شیراز در محضرآیه اله حاج سید علی مجتهد کازرونی ،آیه اله محمد الغروی شربیانی کسب فیض نموده و به درجه علمی قریب الاجتهاد نایل شدند . ایشان در طی 60 سال در محراب و بر منبر به ارشاد خلق و اقامه نماز جماعت در مساجد : سید محمد کاشی،زید،بی بی طوطی مردم را به سوی خدا دعوت می نمود . مقبره ایشان در گورستان عمومی شهر (دارالسلام) قرار داشت که متاسفانه در سالهای اخیر در خیابان قرار گرفت .
شیخ عبد اللطیف بحرانی(بهجت العلما)
سال تولد: محل تولد: کازرون
سال وفات :1334 مدفن: مقام خضر(محل فعلی مجتمع فرهنگی هنری ارشاد)
زندگینامه:
وی تحصیلات حوزوی را نخست نزد پدر و عمویش فرا گرفت پس از محضر علمای زمان کازرون از جمله آقا شیخ محمد حسین مجتهد و شیخ عبدالکریم مختاریان و..... کسب فیض نمود. پس از وفات حاج شیخ ابو تراب امامت مسجد شیخ را تا پایان عمر عهده دار شد. ایشان در وعظ و خطابه چنان تبحری پیدا می کند که ملقب به بهجت العلما می شوند . وی دارای تالیفات زیادی بوده که متاسفانه هیچ کدام به چاپ نرسیده و عمدتا" از میان رفته است.
آقا سید مهدی طبیب(مجد الاطباء)
سال تولد:1236ه.ش محل تولد: کازرون
سال وفات :1306 ه.ش مدفن: بقعه سید محمد(مسجد سکونچه)
زندگینامه:
از سنین نوجوانی تحصیلات رایج زمان را نزد علمای وقت و تحصیل را در محضرپدر و پدربزرگش آموخت. حدود 50 سال طبیب منحصر به فرد منطقه کازرون و حومه به شمار میرفت به طوری که خاطرات 50 سال طبابت همراه با حذاقت وی هنوز در اذهان مردم کازرون باقیست.
حاج سید محمد رضا تاجر کازرونی
سال تولد:1244 خورشیدی محل تولد:کازرون
سال وفات:1307 خورشیدی مدفن:
زندگینامه:
حاج سید محمد رضا تاجر کازرونی فرزند حاج سید محمود فرزند حاج سید کاظم از سادات طباطبایی است. ایشان از همان دوران نوجوانی و جوانی بلند پرواز و پر تلاش بود و چون محیط کازرون را برای خود کوچک دید در سن 16 سالگی جهت کار و تجارت به بندر بوشهر رفت و به امر تجارت پرداخت. وی با تلاش و پشتکار به جایی رسید که به مدت 47 سال با تجارت،صادرات و واردات،مبادلات کالا در داخل و خارج از کشور از شهرت بین المللی برخوردار شد.مرحوم کازرونی اقدامات خیر خواهانه ی بسیاری را در طول حیات خویش به انجام رسانده که از آن جمله میتوان به : مشروطه خواهی،پشتیبانی از نهضت جنوب و مبارزان آن،ایجاد آب انبار،تاسیس نخستین بانک ملی در بوشهر،ایجاد سرویس حمل و نقل تجارت خانه کارزون،تاسیس کارخانه آب شیرین کنی در بوشهر،ایجاد مهمان خانه کازرونی وغیره....... اشاره کرد.
میرزا حسن عکاس باشی( نخستین عکاس جنوب ایران)
سال تولد: 1232 شمسی محل تولد: کازرون
سال وفات : مدفن:
زندگینامه:
وی در 15 سالگی به اتفاق پدر به بوشهر رفت و پس از بازگشت به کازرون به حرفه صحافی روی آورد که همین حرفه صحافی موجب رشد و پیشرفت وی در زمینه کسب علم و دانش بیشتری شد به طوری که آوازه دانشمندی ، او را به بحرین کشاند و در آنجا به وسیله یک کارمند تبه انگلستان در پست خانه بحرین اشتغال یافت و با فن عکاسی آشنایی یافت وی برای کسب علم و دانش رهسپار هند و بندر بمبئی شد و با تأسی از برادر ارشد خود که در لباس روحانیت و مقیم نجف بود به سراغ علمای دینی اعم از فارس؛ عرب زبان و هندی رفته و آموزه های خود را که از استاد بحرینی کسب کرده بود به حد کمال رساند. برای تامین امرار معاش و به تقاضای مصباح السلطنه کار گزار دولت ایران در انجمن علمی فارسیان ایرانی در بمبئی به تعلیم و تدریس پرداخت.
او پس از 20 سال اقامت در بمبئی و 8 سال عکاسی از مناظر و بناهای تاریخی هند، به ایران بازگشت و در سال 1272 خورشیدی اولین عکاس خانه را در بوشهر راه اندازی نمود . میرزا حسن علاوه بر عکاسی کتاب «قانون سخن» را نوشته که از اولین کتابهای دستور زبان فارسی به شمار می رود.
حاج میرزا محمد مجتهدی
سال تولد: 1255 ه.ش محل تولد: کازرون
سال وفات : 1344 ه.ش مدفن:در جوار آرامگاه امامزاده شاه حمزه
زندگینامه:
حاج مجتهدی در نوجوانی و جوانی تحصیلات حوزوی خود را در نجف اشرف شروع و با درجه علمی مجتهد به پایان می رساند و در سال 1295 به کازرون بازگشت و در سال 1295 خورشیدی اولین نمایندگی اداره فرهنگ و اوقاف کازرون به عهده ایشان نهاده شد و ایشان با نفوذ معنوی و مقام اجتماعی خویش در پیشرفت تعلیم و تربیت در کازرون اثرات محسوسی می گذارد. در زمان نمایندگی وی علاوه بر مدرسه ناصریه، مدرسه نمره 5 یا محمدیه را بنا می گذارد. پس از فوت پدرشان در سال 1324 امامت نماز را در امامزاده شاه حمزه به عهده گرفته وبه ترویج احکام شریعت مشغول و در کنار این مهم اقدام به تاسیس محضر ازدواج و طلاق شماره 54 و محضر تنظیم اسناد رسمی شماره 18 می نماید. آرامگاه وی در جوار آرامگاه امامزاده شاه حمزه واقع در مصلی جمعه می باشد که هم اکنون از سنگ قبر وی اثری نیست.
آیت الله حاج شیخ عبدالرحیم فقاهت
محل تولد: کازرون
مدفن: سید محمد کاشی
زندگینامه: این عالم بزرگوار مقدمات را نزد علمای زمان خود در کازرون فرا گرفت. سپس عازم نجف اشرف شده و در آنجا از محضر آیات عظام از جمله: حاج سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید و حاج شیخ علی ابیوردی و.... کسب فیض نموده تا به درجه اجتهاد نایل آمدند. بعد از چند سال به زادگاهش در مسجد آهنگران و سپس تا پایان عمر در مسجد حاج رضا اقامه جماعت و منبر داشتند. وی مجتهدی مسلم و دارای اجاره نامه از سوی مرجعیت تامه شیعه مرحوم حاج سید ابوالحسن اصفهانی بودند. لذا دارای رساله علمیه و کتاب اخلاقی ارزنده ای به نام « تذکره المومنین» هستند که در حال حاضر موجود می باشد.
سید علی مجتهدی کازرونی
سال تولد: 1278 ه.ق محل تولد: کازرون
سال وفات : 1344 ه.ق مدفن: ایوان شمالی حافظیه شیراز
زندگینامه:
مرحوم آقا سید علی مجتهد فرزند حاجی سید عباس طباطبایی کازرونی (معروف به حاج مجتهد) و پدر آقایان سید محمد احیانی و سید حسام الدین و سید حسین مجتهد زاده که هر سه از فضلای زمان خویش بودند است.وی در سال 1278 ه.ق در کازرون متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در کازرون شروع و تا 12 سال در این شهر به تحصیل اشتغال داشت و در ضمن تحصیل هم برای تدریس طلاب جلسات درسی ترتیب می داد و چون در فن تقریر و تفهیم و تدریس مهارت بسیاری داشت حوزه ی درس آن مرحوم بسیار مورد استفاده محصلین قرار می گرفت. وی برای کسب دانش بیشتر عازم نجف اشرف گردید و پس از 12 سال توقف در آن دیار در سال 1315 ه.ق به کازرون مراجعه و بر اثر اصرار زیاد اهالی کازرون در این شهر در زمینه آزادی خواهی و تعمیم فرهنگ و ایجاد مدرسه ای به نام مدرسه ی ملی و راهنمایی مردم قدم های موثری برداشت که با وضع و محیط آن دوره کاری بس دشوار و شگرف به نظر می رسید. آقاسید علی مجتهد متخلص به رحمت شعر فارسی و عربی را نیز نیکو می سرود اشعار زیادی از این عارف و مجتهد معروف باقی مانده است. وی از مشروطه خواهان مبارز استقلال طلب بود. کتاب فواید مشروطیت و تقریرات اصول از تحریرات اوست . مرحوم سید علی مجتهد یکی از شاگردان ممتاز مرحوم آخوند خراسانی از مراجع عالی قدر تشیّع بود.
ناصر دیوان کازرونی
سال تولد:1252 خورشیدی محل تولد:کازرون
سال وفات: 1320 خورشیدی مدفن: محله گنبد کازرون
زندگینامه:
مرحوم خواجه عبدالله امیرعضدی ملقب به ناصر لشکر و ناصر دیوان کازرونی ، از حماسه آفرینان نهضت جنوب در جنگ جهانی اول بشمار می رود. وی فرزند خواجه حسن علی فرزند خواجه یوسف فرزند خواجه مومن در خانواده ای کلانتر پیشه متولد شد . بزرگترین و عمده ترین دلیل محبوبیت ناصر لشکر جنگهای وی با استعمار بریتانیا است که مهمترین آنها در سال 1336 هجری قمری به مدت هفت ماه در کازرون، تنگ ترکان ، کمارج ، قله چنگ ، خان زنیان، دشت ارژن و شیراز در جبهه های جنگ به همراه همه یاران کازرونیش می جنگید. در نتیجه این جنگ ها اموالش مصادره و به فسا تبعید گردید . این بزرگ مرد تاریخ کازرون ، در سال 1320 خورشیدی در کازرون دیده از جهان فرو بست و در محله گنبد کازرون به خاک سپرده شد .
ایزدی کازرونی
سال تولد: محل تولد: کازرون
سال وفات :شوال 1322 ه.ق مدفن: بقعه ی بی بی دختران شیراز
زندگینامه:
شیخ محمد خان کازرونی متخلص به ایزدی فرزند شیخ عبداله خان فرزند شیخ نصر خان فرزند شیخ ناصر فرزند شیخ مذکور ملقب به دریا بیگی فرزند شیخ موسی است . وی از شعرا و دانشمندان قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری است. ( اجداد وی سالها از طرف پادشاهان صفوی، حکومت بوشهر داشته اند) وی در کازرون متولد شد و پس از تحصیلات مقدماتی راهی شیراز شد و در این شهر به ادامه تحصیل و تکمیل دانش خویش پرداخت. او پس از مدتی اقامت در آن شهر به هندوستان رفت و در سال 1308 ه.ق همزمان با سلطنت ناصرالدین شاه قاجار دیوان اشعارش را در چاپخانه «دت پرساد پریس» بمبئی به چاپ رساند. این دیوان شامل مثنوی های عشق نامه ، حسن نامه و قصاید و غزلیات و رباعیات است که روی هم رفته 9072 بیت شعر را دربرمی گیرد. وی از شاعران فصیح فارسی به شمار می رود ودارای یک مثنوی دیگریست به نام مطلع الانوار دارد که هنوز به چاپ نرسیده است.
آیت اله حاج شیخ عبدالکریم مختاریان
سال تولد: 1276 ه. ش محل تولد: کازرون
سال وفات: 16/9/1367 مدفن: گورستان سید محمد بین التلین
زندگینامه: وی دروس اولیه حوزوی را در کازرون نزد علمای وقت آقایان حاج ملا عبدالرحیم فقاهت ، شیخ ابو تراب بحرانی ، آقا شیخ محمد حسین بهجت و آقا شیخ مهدی آموخت و در بیست سالگی به نجف اشرف عزیمت نموده و از محضر آیات عظام حاج سید ابوالحسن اصفهانی ، آقا شیخ محمد کاظم شیرازی ، آقا محمد حسن غروی نایینی و.... کسب فیض نموده و به دلیل هوش سرشار در اندک زمانی از محضر آیت الله العظمی حاج سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید به دریافت مجوز اجتهاد نایل آمدند. وی پس از بیست سال کسب علم از علمای بزرگ زمان در نجف اشرف سرانجام در سال 1315 به زادگاهش بازگشت و در طی 52 سال در مسجد مقنی ها ،مدرسه و حوزه علمیه به اقامه نماز جماعت و تدریس طلاب و ارشاد مردم اهتمام ورزید.
علی نقی بهروزی
سال تولد:1284 ش محل تولد:کازرون
سال وفات:1362 ش مدفن:دارالرحمه
زندگینامه:
وی در 7 صفر سال 1323 ه ق در محله بالای کازرون در یک خانواده کشاورز دیده به جهان گشود او ابتدا به مکتب خانه و سپس به مدرسه ناصری و بعدها به مدرسه سعادت بوشهر می رود و در آنجا موفق به اخذ دیپلم ادبی شد.مرحوم بهروزی پس از آن که وارد خدمت فرهنگ شد تا سال 1337 که به مرحله بازنشستگی نایل آمدند به ترتیب معلم دبیرستان سعادت ،دبیرستان فردوسی بوشهرو سپس دبیری دبیرستان های شیراز را عهده دار بودند .شادروان در کنار تدریس در حوزه مدارس تا آخر عمر سمت های مختلف فرهنگی زیادی از جمله ریاست دبیر خانه فرهنگ فارسی،سرپرست کتابخانه حافظیه شیراز و سرپرستی کتابخانه احمد بن موسی شاه چراغ را عهده دار بودند.
مرحوم بهروزی از نویسندگان و فضلای معروف معاصر می باشد و دارای آثار و مقالات متعددی است که در اغلب جراید مجلات تهران – شیراز و بوشهر به چاپ رسیده و خود نیز در سال 1324 امتیاز روزنامه دستاویز را گرفته و تا چند سال این روزنامه را در شیراز منتشر می ساخت . از تالیفات ایشان می توان به کتابهای زیر اشاره کرد:
1 –جشن های ایزدی
2 – دیوان رحمت کازرونی
3 – قدیمی ترین مسجد فارس
4 – افتخارات ایران
5 – نوادر تاریخی(جلد 1)و.......
علی سامی
سال تولد:1289 خورشیدی محل تولد:شیراز
سال وفات:1368 خورشیدی مدفن:
زندگینامه:
ایشان پس از تحصیلات مقدماتی در رشته تاریخ و ادبیات و باستان شناسی مشغول به تحصیل و در آن زمینه هم به کار مشغول شد و علم و عمل را در هم آمیخت . مشاغل فرهنگی مختلف را یکی پس از دیگری گذراند و در هر کدام منشا خدمات موثر کردید . برجسته ترین مشاغل اداری وی ریاست اداره ی باستان شناسی فارس و بنگاه علمی تخت جمشید و کاوش های علمی پاسارگاد و تپه های ماقبل تاریخ اطراف مرودشت بود.وی در سالهای باز نشستگی به تدریس در دانشگاه شیراز و تالیف و تحقیق گذراند که بخشی از آثار چاپ شده ایشان به این شرح است:
1 – کتاب تمدن هخامنشی (3 جلد)
2 –پارس در عهد باستان
3 – گزارش های باستان شناسی
4 – روزها و یاد ها
5 – تمدن ساسانی (2 جلد)
6 – نقش ایران در فرهنگ اسلامی
7 – مقام دانش در ایران باستان و....
آیه الله حاج شیخ ابو تراب بحرانی
سال تولد: محل تولد: کازرون
سال وفات : 1348 ه.ق مدفن: محل در مانگاه شیخ ابوتراب جنب مسجد شیخ
زندگینامه:
از پانزده سالگی نزد پدر بزرگوارشان(عارف ربانی حاج شیخ یوسف بحرانی) به کسب معارف الهیه مشغول شدند و سپس در 18 سالگی به نجف اشرف عزیمت و در آنجا از محضر مراجع و مجتهدین وقت ،علوم حوزوی را تکمبل و به دریافت جواز اجتهاد نایل آمدند. در 30 سالگی به کازرون بازگشتند و نخست امامت جماعت مسجد اولیاء و سپس امامت مسجد شیخ را تا پایان عمر به عهده داشتند.
حجه الاسلام و المسلمین حاج شیخ عباس توانی بلیانی
سال تولد:1308 ه.ش محل تولد: روستای بلیان(کازرون)
سال وفات :شهریور 1374 ه.ش مدفن: گلزار سید محمد بین التلین
زندگینامه:
ایشان مقدمات را در کازرون فرا گرفتند و به منظور تکمیل دروس حوزوی عازم شهر قم شدند و از محضر آیات عظام بروجردی،گلپایگانی،نجفی مرعشی،و شاهرودی و.... کسب فیض نمودند . در سال 1360 به کازرون آمدند و در سنگر عبادی مسجد امام زمان(عج) تا پایان عمر مبارکشان به اقامه نماز جماعت و ارشاد مردم همت گماردند.
حجه الاسلام علی دوانی (فرزند اسماعیل)
سال تولد: 5 / 7 / 1308 محل تولد: روستای دوان(کازرون)
سال وفات : 1385شمسی مدفن:
زندگینامه:
دوانی در بهمن ماه 1322 شمسی راهی نجف اشرف شد و تحقیقات خود را نزد اساتید و علمای بزرگ آن زمان در نجف پی گرفت و در همان زمان با امام خمینی (ره) در نجف آشنا شد . وی در سال 1327 پس از طی مدارج دینی به قم بازگشت و تحصیلات حوزوی خود را دنبال نمود. دوانی علاقه زیادی به نویسندگی داشت و اولین کتاب خود را به نام « شرح زندگی جلال الدین دوانی» فیلسوف قرن 9 هجری به رشته تحریر در آورد. پس از مرحوم دوانی دست از تحقیق بر نداشت و در کارنامه فرهنگی اش بیش از صد عنوان کتاب تا به حال به ثبت رسیده است که می توان از میان آنها به کتابهای : مفاخر اسلام_ نهضت روحانیون حیران در 12 جلد_ تاریخ اسلام و ...... اشاره نمود.
منوچهر مظفریان
سال تولد: 1311/4/3 ش محل تولد:کازرون
سال وفات:17 /9 /1385 ش مدفن:
زندگینامه:
شادروان معلم و محقق نام آشنای کازرون فرزند آقا میرزا جلیل فرزند آقا میرزا غلامحسین در خانواده ای متدین و اهل علم و ادب و سیاست متولد شد .نیاکان وی از صاحب منصبان زمان خود به شمار می رفتند. وی دوران ابتدایی را در کازرون و دوره دانشسرای مقدماتی را در شیراز گذراند و به استخدام اداره ی فرهنگ شهرستان کازرون در آمده و به تربیت دانش آموزان پرداخت.لیسانس ادبیات فارسی را در شیراز کسب وپس از چندی از دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران موفق به اخذ درجه فوق لیسانس گردید. وی در طول حیات خود مدتی ریاست مدرس و تدریس در دانشگاه کازرون و فیروزآباد را عهده دار بودند. این استاد گرانقدر به کار تحقیق و نویسندگی در کنار خدمات فرهنگی مشغول بودند و در کنار آن با نشریات همکاری داشته و مقالات و کتابهایی در خور اهمیت نگاشته اند که شامل:
1 – کازرون در آیینه فرهنگ ایران(1373)
2 – دو عارف از کازرون(1353 )
3 – جغرافیای کازرون(1352 )
4 – راهنمای آثار تاریخی کازرون(1349 )
5 – فقیهی از دیار سلمان(1368)
6 تصحیح کتاب مصباح الهدایه و مفتاح العنایه در شرح زندگی شیخ امین الدین بلیانی (1384) و..... اشاره کرد.
حجت الاسلام والمسلمین بزرگ بنیادی
سال تولد: 1321 هجری شمسی در کازرون
زندگینامه :
زرگ بنیادی فرزند محمدحسین در سال 1321 شمسی در محله‌ی فخاران كازرون متولد شد. از پنج سالگی برای آموزش قرآن به مكتب‌خانه رفت. در سن هفت سالگی تحصیلات ابتدایی را در دبستان بازیار كازرون آغاز كرد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان ابواسحق شد و تحصیلات دبیرستانی را تا كلاس نهم ادامه داد. او در سال 1337 تحت تأثیر شخصیت حاج میرزا آقای شیرازی یكی از علمای كازرون تحصیلات حوزوی را نزد سید عبدالرسول مهدوی، سیدمحمد نبوی‌زاده، شیخ عبدالكریم مختاریان و شیخ لطف‌الله توكلی در كازرون آغاز كرد. در سال 1339 برای ادامه‌ی تحصیل به حوزه‌ی علمیه‌ی قم مهاجرت كرد. دروس سطح را نزد اساتیدی چون حضرات آیات محمد فاضل لنكرانی، محمدتقی ستوده، مصطفی اعتمادی، علی مشكینی، صلواتی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی به پایان رساند. سپس به مدت 15 سال از حوزه درس خارج فقه و اصول حضرات آیات میرزا هاشم آملی، سیدمحمد محقق داماد، سید محمدرضا گلپایگانی، مرتضی حائری، جواد تبریزی و ناصر مكارم شیرازی بهره برد. وی آنگاه به تدریس در حوزه‌ی علمیه‌ی قم مشغول شد. همكاری با مجله‌ی «نسل جوان» در قالب نگارش مقاله برای این نشریه از دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی اوست. بنیادی در دوران مبارزات انقلابی به تبلیغ دین، تشكیل كلاس‌ها و جلسات مذهبی و آشنا كردن جوانان با مبانی اسلام و اندیشه‌های امام خمینی(ره) در مناطق مختلف كشور از جمله تهران، اقلید، كازرون، خمین، بوشهر و... پرداخت. امضای وی پای برخی از اعلامیه‌های حمایت از امام و نهضت روحانیت از جمله اعلامیه‌ی فضلا، روحانیان و علمای حوزه‌ی علمیه‌ی قم خطاب به امیرعباس هویدا ـ نخست وزیر وقت ایران ـ در اعتراض به ادامه‌ی تبعید امام خمینی در تاریخ 30 آبان ماه 1344 موجود است. وی این اعلامیه را با عنوان «الاحقر بزرگ كازرونی» امضا كرده است.
حجت الاسلام والمسلمین بنیادی پس از آن نیز مبارزات انقلابی خود را ادامه داد و به علت ایراد سخنان سیاسی در منابر خود؛ در كازرون ممنوع المنبر و در بوشهر بازداشت، ممنوع‌المنبر و ممنوع الورود شد. ممنوعیت منبر وی در بوشهر مربوط به سال 1345 است.ساواك در سال 1346 از وی به عنوان یكی از «وعاظ ناراحت و ممنوع المنبر» یاد می‌كند. بنیادی در ایام اوج‌گیری انقلاب، در اقلید نیز خطابه‌های تندی علیه رژیم ایراد كرد اما به علت همراهی رییس ژاندارمری آن منطقه از تعرض رژیم مصون ماند. او همچنین در جریان مبارزه و از جمله در انتقال برخی اطلاعیه‌های امام خمینی (ره) و سایر انقلابیون از قم به كازرون نقش داشت. وی در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب به كازرون آمده و در كنار برخی دیگر از روحانیان شهرستان در صفوف اول راه‌پیمایان حضور داشت. بررسی تفصیلی نقش وی در مبارزات انقلابی كازرون، بوشهر و اقلید نیازمند فرصتی دیگر است. پس از پیروزی انقلاب وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف آیة الله ربانی املشی مأموریت یافت تا دفتر حزب جمهوری اسلامی كازرون را راه‌اندازی كند. وی همچنین در راه‌اندازی و مدیریت حوزه‌ی علمیه‌ی آباده با مرحوم حجت الاسلام والمسلمین عباس فرخی همكاری كرد. بنیادی در سال 13588 در پی یك سفر تبلیغی به سپیدان مورد استقبال اهالی آنجا قرار گرفته، در نتیجه به درخواست مردم آن شهر از سوی دفتر امام خمینی (ره) به امامت جمعه‌ی سپیدان منصوب شد و تا سال 1365 این مسئولیت را بر عهده داشت. او در این مدت سازمان تبلیغات اسلامی سپیدان را تأسیس و مدیریت كرد. وی همچنین مصلای نمازجمعه و منزل امام جمعه‌ی سپیدان را احداث و برای راه‌اندازی كارخانه‌ی كبریت سازی سپیدان تلاش كرد. بزرگ بنیادی همچنین در سال 1363 در حالی كه امامت جمعه‌ی سپیدان را بر عهده داشت به دعوت برخی از فعالان سیاسی كازرون در دومین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه‌ی انتخابیه‌ی كازرون نامزد شده اما موفق به راه‌یابی به مجلس نشد. او از سال 1365 به دعوت حجة الاسلام والمسلمین اسدالله ایمانیبه كازرون برگشته و مدیریت حوزه‌ی علمیه‌ی كازرون را بر عهده گرفت. وی به مدت 15 سال مدیریت این حوزه را بر عهده داشت و در تربیت طلاب كازرون نقش مهمی ایفا كرد. بنیادی همچنین پس از مهاجرت ایمانی به بوشهر در سال 1380 به امامت جمعه‌ی كازرون منصوب شد. او در مدت امامت جمعه‌ی كازرون خدمات فرهنگی متعددی به این شهرستان انجام داد كه از جمله میتوان به اداره، تجهیز و تعمیر حوزه علمیه‌ی كازرون، تعمیر ساختمان مكتب الزهرا (س)، تأسیس حوزه علمیه خواهران، تجهیز كتابخانه‌ی حوزه علمیه كازرون، حمایت مادی و معنوی از برخی طرح‌های معرفتی از جمله طرح معراج اندیشه جهت آشنایی دانش‌آموزان نخبه با معارف اسلامی، حمایت از طرح نهضت قرآن‌آموزی، حمایت از طرح آشنایی نوجوانان با نمازجماعت، راه‌اندازی مركز نشر معارف اسلامی، آغاز بازسازی مصلای نمازجمعه، احداث خانه و تأمین وسیله‌ی نقلیه برای شخصیت حقوقی امام جمعه، برگزاری جلسات تفسیر قرآن برای اساتید دانشگاه، جواب‌گویی به مسایل شرعی مردم، كمك به اعزام مبلغ به بخش‌ها و روستاهای مختلف، تلاش در جهت رونق مجالس روضه‌ی اهل بیت (ع)، تلاش برای جلوگیری از تنش‌های سیاسی در شهرستان، كمك به خانواده‌‌ی فقرا، همكاری در برگزاری یادواره‌ی شهدای روحانی شهرستان، برگزاری همایش ائمه‌ی جمعه‌ی استانهای فارس، كهكیلویه و بویراحمد، بوشهر و چهارمحال بختیاری در كازرون، برگزاری همایش مجریان ستادهای نماز جمعه جنوب كشور در كازرون و... اشاره كرد. بزرگ بنیادی در سال 1386 به علت بیماری از پذیرش تمدید دوران امامت جمعه‌ی كازرون اجتناب كرد. وی از آن پس به تدریس علوم دینی در حوزه‌ی علمیه‌ی مكتب الصادق (ع) كازرون مشغول شد و همچون گذشته در مسجد مدرسه به اقامه‌ی جماعت و تبلیغ دین پرداخت.
حضرت آیت الله حاج شیخ اسدالله ایمانی
سال تولد:1326 هجری شمسی محل تولد:کازرون
زندگینامه:
حضرت آیت الله حاج شیخ اسدالله ایمانی به سال 1326 شمسی در شهرستان کازرون و در خانواده ای متدین و ولایی چشم بر جهان گشود. خانواده ای که به تدین و مذهب شهره خاص و عام بودند . جد بزرگوار ایشان مرحوم کربلایی اسدالله به حدی از ایمان و معرفت نایل شده بود که به کربلایی مقدس مشهور بود ، و پدر بزرگوار حضرت آیت الله ایمانی ، مرحوم حجت السلام حاج شیخ محمد صادق ایمانی ابوالشهید نصرالله ایمانی از چهره های معروف مذهبی در شهرستان و شهرها و قراء مجاور بوده اند که به رغم داشتن تحصیلات حوزوی برای امرار معاش و اداره زندگی به شغل بزازی مشغول بوده ، او به حق مصداق آیه شریفه (رجال لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذكر الله-نور 37) بود .تهجدش تا روزهای آخر عمر و حتی در بستر بیماری ادامه داشت ، نزدیکان مرحوم حاج شیخ محمد صادق ایمانی نقل می کنند که :از سیزده سالگی نماز شب ایشان ترک نمی شد و هنگام اذان صبح خواب نبود . اهل سیر و سلوک و در مبارزه با هوای نفس جدی و دارای مکاشفاتی بود .
دوران تحصیل حضرت آیت الله ایمانی دوران دبستان را در کازرون گذرانده و سه سال اول دروس مقدمات حوزوی را در خدمت علمای شهر گذراندند .در سال 1341 چند ماه بعد از رحلت آیت الله العظمی بروجردی (ره) راهی قم شدند و تا سال 1344 به فراگیری دروس متدوال آن زمان نظیر شرح لمعه ، قوانین ، رسایل ، مکاسب ، کفایه الاصول و منظومه را نزد اساتید بزرگوار خود حضرات آیات : محمد تقس ستوده (ره) ، صلواتی ، شب زنده دار ، محمد فاضل لنکرانی (ره) ، مکارم شیرازی ، سبحانی ، اعتمادی و سید محمد باقر سلطانی طباطائی (ره) فرا گرفتند ، که با تلاش های خستگی ناپذیر ایشان و همت بلندشان که یکی از خصوصیات بارز ایشان است و با استعداد عالی خدا دادی توانستند مقدمات ، فقه و اصول را در هفت سال به اتمام برسانند و در دروس خارج مراجع بزرگوار و مجتهدین آن زمان حاضر شوند . ایشان دو دوره خارج اصول و همزمان فقه را نزد اساتید بزرگواری مانند:حضرت آیت الله العظمی سید محمد محقق داماد(ره)، حضرت آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی (ره) ، حضرت آیت الله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی (ره) و همچنین حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) سپری کردند و به درجه اجتهاد نایل آمدند. در کنار دروس فقه و اصول از مباحث فلسفی آیت الله حاج شیخ یحیی انصارسی و همچنین حضرت آیت الله جواد آملی بهره بردند .به مباحث اخلاقی حضرت آیت الله شب زنده دار اهتمام ویژه ای داشتند و از مباحث علمی ، اجتماعی ، سیاسی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی و مرحوم آیت الله ربانی شیرازی استفاده وافری نمودند .
فعالیت های علمی حضرت ایت الله ایمانی در حوزه های علمیه قم و کازرون و همچنین بوشهر به تدریس مشغول بوده و بعد از پیرزوی انقلاب اسلامی در دانشگاه های شیراز کرسی تدریس را همزمان با مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه های شیراز عهده دار بودند .ایشان از بسیاری از علمای بزرگ اجازه نقل حدیث و امور حسبیه دارند . همکاری و شرکت در تنظیم و تدوین تفسیر نمونه ، نگارش و تدوین تقریرات درس خارج حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ، تالیف رساله هایی مانند خمس ف ارث ف تقیه ، و امر به معروف برخی از فعالیت های علمی ایشان است . کتاب الیهود فی القرآن را ترجمه نمودند اما به نقل از فرمایش ایشان : چون دیدم ترجمه دیگری از آن منتشر شده از چاپ آن منصرف شدم .یکی دیگر از فعالیت های مفید ایشان که به جهت رشد فرهنگی منطقه و شهرستان بود ، برپایی یادواره علمی علامه طباطبایی (ره) به مدت ده سال در شهرستان کازرون می باشد. فعالیت ها و مبارزات ایشان در اوایل حضور خود در قم به مبارزه علیه رژیم سفاک پرداختند و از سال 1342 برای تثبیت و گسترش مرجعیت امام خیمنی (ره) تلاش و سخنرانی های متعددی نمودند به طوری که ممنوع المنبر شدند . ایشان مجلس ختم شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی(ره) را در شهرستان برگزار کردند که به همبن دلیل در اصفهان دستگیر شدند .
پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی مجموعه فرهنگی و خدماتی حضرت قائم (عج) را تحت نام صندوق های قرض الحسنه ، خیریه و کتابخانه راه اندازی نمودند و در ایام تبلیغی و تابستان ضمن شرکت در جلسات مختلف به تقویت حرکتهای فرهنگی و مذهبی اهتمام نموده که با عزام طلاب و مبلغان در سطح روستاهای شهرستان کازرون و شهرهای اطراف زمینه همگامی روستاییان با حرکت های انقلاب اسلامی را فراهم نمودند .در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی توجه ویژه ای به خانواده های شهدا و مجروحان داشتند و همچنین کسانی که به انحاء مختلف مورد ظلم و ستم و زندان رژیم سفاک پهلوی قرار گرفته بودند . در حالی که در اواخر عمر حکومت ستم شاهی در شهرستان کازرون حکومت نظامی اعلان شده بود لکن برای حفظ حقوق مردم و برقراری نظم تلاش زایدالوصفی نمودند . با توجه به اهتمام حضرت آیت الله ایمانی به حفظ بیت المال وحقوق مردم در روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی زمینه تاراج سلاح پادگانها وحیف ومیل بیت المال را از بین بردند وتقریبا اولین شهری بود که نهادهای نظامی وانتظامی در آن مستقر ووظایف قانونی خود را در روزهای اولیه انقلاب اسلامی عهده دار بودند.
مسئولیتها وخدمات: نماینده حضرت امام خمینی (ره)وامام جمعه کازرون با حکم مبارک امام خمینی (ره)(از مهرماه سال 1358الی 1380) -اولین نماینده روحانی ونماینده ولی فقیه در دانشگاه علوم پزشکی ودانشگاه شیراز.-نماینده مردم استان فارس در مجلس خبرگان رهبری طی چهار دوره متوالی. -نماینده ولی فقیه وامام جمعه بوشهر (از سال 1380) -نماینده ولی فقیه در بنیاد مسکن استانهای فارس وبوشهر. -موسس حوزه علیمه شهرستان کازرون. -احیای مدرسه علمیه صالحیه کازرون. -احیای مدرسه امام خمینی (ره) بوشهر. -تاسیس دانشگاه های آزاد اسلامی،پیام نور،تربیت دبیر در شهرستان کازرون. -احداث زایشگاه وبیمارستان زنان فاطمیه (س)در کازرون (در قالب سی تختخواب) -احداث مصلای جمعه کازرون. -تجدید بنای مسجد صاحب الزمان (عج)کازرون. -احداث یک باب مدرسه راهنمایی و واگذاری به آموزش وپرورش
شاعر معاصر نصراله مردانی
سال تولد:1326 ش محل تولد: کازرون
سال وفات: 20/ 11 /1382ش مدفن: كازرون
زندگینامه:
نصراله مردانی در سال 1326 در کازرون به دنیا آمد. دوران کودکی و تحصیلات خود را در همان جا پایان برد . رویکرد مردانی به شعر به سال 1337 باز می گردد. وی همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی به صورت بسیار جدی تر به فعالیت پرداخت و همکاریهای خود را با حوزه هنری آغاز کرد . مردانی از زمره شاعرانی است که شعر هایش در بیشتر روزنامه ها، مجلات، مجموعه ها و جنگهای ادبی، انتشار یافته است.
وی تا کنون با حوزه های هنری، مرکز پژوهشهای فرهنگی بنیاد شهید تهران، مرکز پژوهش کتاب درسی آموزش پرورش همکاری داشته است و برخی از شعرهایش در کتابهای درسی دوره های ابتدایی، دبیرستان و دانشگاه منتشر شده است. مردانی همچنین سرپرستی انجمن ادبی شاعران انقلاب اسلامی شیراز را بر عهده دارد. وی از آغاز دفاع مقدس تا کنون در بسیاری از سفرهای شاعران به منظور شعر خوانی در نقاط مختلف جبهه شرکت داشته و در شبهای شعر دفاع و مقاومت و همایشهای سراسری شعر دفاع مقدس حضوری فعال داشته است. این شاعر بزرگ سرانجام در سال 1382 در تاریخ 20 اسفند ماه چهره در نقاب خاک کشید.
آثار چاپ شده وی عبارتند از:
1_ قیام نور
2_ خون نامه
3_ آتش نی
4_ ستیغ سخن
5_ شهیدان شاعر
6_ سمن ساعقه
7_ منظومه شهادت
8_ شعر اربعین
9_ تصحیح دیوان حافظ
10_ قانون عشق
11_ گزیده ادبیات معاصر